Tinh trùng bất thường: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Tinh trùng bất thường là gì?

Tinh trùng bất thường hay tinh trùng dị dạng là tinh trùng bị biến đổi về hình thái, bao gồm một hoặc cả 2 yếu tố kích thước và hình dạng. Khi quan sát dưới kính hiển vi sẽ thấy tinh trùng bị khiếm khuyết phần đầu, thân hoặc đuôi chẳng hạn như: đầu to, dài hoặc méo mó, thân bị gãy hoặc dài hơn bình thường, đuôi xoắn, đuôi kép hoặc không có đuôi… Những điểm bất thường này có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận và xâm nhập vào trứng của tinh trùng, cản trở quá trình thụ thai. Ngoài ra, tinh trùng khiếm khuyết có mã gen không hoàn chỉnh còn làm tăng nguy cơ sảy thai và gây dị tật bẩm sinh ở trẻ.

Một trong những điều đáng lo ngại nhất hiện nay là tỷ lệ nam giới được chẩn đoán có tinh trùng hình dạng bất thường ngày càng tăng. Tình trạng này nếu không được điều trị sẽ ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của cánh mày râu.

Các dạng bất thường xuất tinh, bất thường tinh dịch hoặc tinh trùng

Các dạng bất thường xuất tinh, bất thường tinh dịch hoặc tinh trùng có thể gặp ở nam giới gồm:

Aspermia (Cực khoái khô)

Aspermia là là tình trạng không xuất tinh và không có tinh trùng. Trường hợp này không giống như chứng azoospermia (không có tinh trùng), có xuất tinh nhưng trong tinh dịch không có tinh trùng. Với Aspermia, nam giới có thể đạt cực khoái nhưng không xuất tinh. Do đó, hiện tượng này còn được gọi là “khoái cực khô”.

Aspermia có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như: xuất tinh ngược dòng, rối loạn di truyền (xơ nang, hội chứng Klinefelter), nội tiết tố mất cân bằng, bất thường bẩm sinh trong cấu trúc đường sinh sản, tiểu đường, biến chứng sau điều trị ung thư tinh hoàn hoặc rối loạn chức năng tình dục,…

Aspermia ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của nam giới. Tuy nhiên, một số trường hợp vẫn có thể chữa khỏi Aspermia. Nếu không thể điều trị, biện pháp được đề xuất là sinh thiết tinh hoàn, lấy tinh trùng chưa trưởng thành đem nuôi trong phòng thí nghiệm, sau đó dùng phương pháp IVF-ICSI tiêm tinh trùng trực tiếp vào noãn để tạo phôi.

Hypospermia (Tinh dịch ít)

Tinh dịch ít là khi tổng lượng xuất tinh thấp (dưới 1,5ml dung dịch). Tinh dịch ít có thể xuất phát nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất là do xuất tinh ngược dòng (tình trạng tinh dịch đi ngược vào bàng quang thay vì đi ra ngoài niệu đạo).

Azoospermia (Vô tinh)

Azoospermia (vô tinh) là hiện tượng không có tinh trùng trong tinh dịch, một dạng vô sinh nam nghiêm trọng. Tình trạng này không thể nhận biết thông qua các phương pháp thăm khám lâm sàng, mà được chẩn đoán qua kết quả phân tích tinh dịch đồ.

Các nguyên nhân gây Azoospermia bao gồm: tắc nghẽn đường dẫn tinh, dị tật bẩm sinh cơ quan sinh dục nam, rối loạn di truyền, nội tiết tố thay đổi, viêm tinh hoàn do quai bị…

Oligozoospermia (Mật độ tinh trùng thấp)

Oligozoospermia là tình trạng số lượng tinh trùng thấp hơn bình thường, theo chiều nhẹ, trung bình, nặng hoặc nghiêm trọng. Chứng giảm số lượng tinh trùng ở mức độ nghiêm trọng còn được gọi là cryptozoospermia (thiếu tinh).

Thông thường, tinh trùng có số lượng thấp thường kèm theo các vấn đề liên quan đến sức khoẻ tinh trùng, điển hình như sự chuyển động của tinh trùng và hình dạng tinh trùng.

Các nguyên nhân làm giảm số lượng tinh trùng gồm có: bệnh Celiac, rối loạn di truyền, tác dụng của thuốc, bất thường cơ quan sinh sản, bệnh lý ác tính, mất cân bằng nội tiết tố,…Đồng thời, điều kiện môi trường sống, công việc hay thói quen sinh hoạt cũng làm số lượng tinh trùng ít lại.

Trường hợp tinh trùng không đảm bảo số lượng không có nguyên nhân cụ thể được gọi là oligozoospermia vô căn.

Nam giới bị giảm số lượng tinh trùng ở mức độ nhẹ hay trung bình vẫn có thể thụ thai tự nhiên. Tuy nhiên, trong trường hợp nặng cần có sự can thiệp của các phương pháp hỗ trợ sinh sản, quá trình thụ thai thường mất nhiều thời gian hơn bình thường.

Asthenozoospermia (Tinh trùng kém di động)

Tinh trùng kém di động hay tinh trùng suy nhược khi có một tỷ lệ lớn tinh trùng không di động hoặc di chuyển bất thường. Đây cũng là một dạng tinh trùng bất thường. Tình trạng tinh trùng kém di động thường đi kèm với số lượng tinh trùng thấp.

Nguyên nhân ảnh hưởng đến khả năng chuyển động của tinh trùng có thể do sức khoẻ yếu, phơi nhiễm chất độc, không đủ chất dinh dưỡng, tác dụng phụ của thuốc, lối sống không khoa học (hút thuốc, uống rượu bia,..)

Theo WHO, tổng số tinh trùng di chuyển là thước đo khả năng sinh sản của nam giới. Kết quả công bố năm 2015, người có số lượng tinh trùng di động dưới 5 triệu được xem là vô sinh nam nặng; 5 – 20 triệu là vô sinh trung bình; hơn 20 triệu tinh trùng di động được xem là bình thường.

Tinh trùng kém di động sẽ làm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới

Teratozoospermia (Quái tinh)

Khi tỷ lệ lớn tinh trùng của nam giới có hình dạng không bình thường được gọi là Teratozoospermia. Tinh trùng bình thường phần đầu có hình bầu dục, đuôi dài. Tinh trùng bất thường có hình dạng đầu thân hoặc đuôi kỳ lạ, hoặc có thêm đầu hoặc đuôi.

Hình dạng tinh trùng quyết định đến khả năng vận động của tinh trùng. Do đó, khi hình dạng tinh trùng bất thường thì khả năng di chuyển cũng kém đi. Điều này, có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh. Nguyên nhân dẫn đến Teratozoospermia phần lớn là do yếu tố di truyền.

Oligoasthenoteratozoospermia – OAT (Thiểu nhược quái tinh)

Thiểu nhược quái tinh là tình trạng những tất cả các chỉ số tinh trùng, bao gồm số lượng, khả năng di chuyển và hình dạng đều bất thường. OAT là một trong những nguyên nhân phổ biến của vô sinh nam. Bệnh có 3 mức độ nhẹ, trung bình, nặng.

Necrozoospermia (Tinh trùng hoại tử)

Tinh trùng hoại tử là tình trạng tất cả tinh trùng đều chết, nguyên nhân hiếm gặp của vô sinh nam. Hiện tại, nguyên nhân bệnh hoại tử tinh trùng vẫn chưa được xác định và rất hiếm gặp.

Leukocytospermia (Tăng bạch cầu trong tinh dịch)

Leukocytospermia là tình trạng có một lượng lớn các tế bào bạch cầu xuất hiện trong tinh dịch. Đây còn được gọi là tình trạng tinh dịch mủ (pyospermia).

Trường hợp tăng bạch cầu trong tinh dịch, tinh trùng không hẳn bất thường, nhưng có thể có vấn đề ở tinh dịch. Số lượng tế bào bạch cầu cao có thể gây tổn thương tinh trùng và làm giảm chức năng sinh sản.

Đây cũng là dấu hiệu cho thấy người bệnh đang mắc bệnh tự miễn hoặc nhiễm trùng.

Tinh trùng bất thường nguyên nhân do đâu?

Nguyên nhân gây ra tình trạng tinh trùng bất thường cho đến nay vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, có một số yếu tố được cho là ảnh đến chất lượng tinh trùng như:

• Tác động của gốc tự do: Tinh trùng chịu ảnh hưởng từ điện từ của gốc tự do khiến tỷ lệ tinh trùng không bình thường tăng cao.
• Tuổi tác và sự suy giảm testosterone: Suy giảm nội tiết tố nam testosterone ở nam giới sau tuổi 40 là một trong những nguyên nhân làm giảm chất lượng tinh trùng và dẫn đến tình trạng tinh trùng bất thường. Nồng độ testosterone tại tinh hoàn giữ vai trò tác động đến tế bào Sertoli để hình thành tinh trùng. Một khi, tinh hoàn không sản xuất đủ lượng testosterone cần thiết để đáp ứng nhu cầu của cơ thể sẽ làm giảm mật độ tinh trùng, sức khỏe “tinh binh” yếu đi, tạo ra nhiều tinh trùng hình dạng bất thường.
• Ảnh hưởng bệnh lý: Các bệnh lý nam khoa như viêm mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch thừng tinh, viêm tuyến tiền liệt,… cũng là nguyên nhân khiến hình dạng tinh trùng bất thường.
• Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo: Chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết như kẽm và selen trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến quá trình điều tiết gonadotropin của cơ thể làm cho tinh trùng giảm chất lượng và khiến tinh trùng biến dạng.
• Môi trường sống ô nhiễm: Nam giới thường xuyên tiếp xúc với các chất thải công nghiệp, thuốc hoá học, không khí ô nhiễm,… cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng số lượng tinh trùng bất thường.

Dấu hiệu nhận biết tinh trùng bất thường

Tinh trùng bất thường có thể để lại nhiều hệ luỵ đáng lo ngại nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy liệu có cách nào để nhận biết tinh trùng không bình thường hay không? Nếu chỉ dựa vào cảm quan thì rất khó để phát hiện.Tuy nhiên, nếu thấy tinh dịch có các biểu hiện sau, phái mạnh cần nhanh chóng đến bác sĩ chuyên khoa để thăm khám:

• Tinh dịch loãng và ít: Nếu tinh dịch loãng như nước vo gạo hoặc trong suốt, không có độ dính nhớt như bình thường, lượng tinh dịch xuất ra ít thì đây có thể là dấu hiệu cho thấy có sự bất thường của tinh trùng.
• Tinh dịch vón cục: Tinh dịch sau khi xuất tinh không ở trạng thái lỏng sệt mà đặc quánh, vón thành cục nhỏ màu trắng bóp thấy mịn.
• Tinh dịch đông đặc: Tinh dịch có độ đặc quánh cao hay chỉ hóa lỏng một phần nhỏ sau một thời gian tinh xuất.
• Màu sắc tinh dịch bất thường: Tinh dịch của nam giới khỏe mạnh sẽ có màu trắng sữa. Vì vậy, khi thấy tinh dịch có màu sắc bất thường như xanh, vàng, nâu,… các anh không nên chủ quan, bởi đây có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc các bệnh lý nam khoa.

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Tinh trùng hình dạng bất thường ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe sinh sản và khả năng làm cha của nam giới. Do đó, khi thấy mình có một trong những dấu hiệu đã chia sẻ ở trên, kèm theo một số biểu hiện như rối loạn cương dương, sưng đau vùng sinh dục, suy giảm ham muốn,… bạn nên đến các cơ sở chuyên khoa để được thăm khám và có hướng điều trị kịp thời. Ngoài ra, các chuyên gia khuyến cáo những cặp đôi không dùng biện pháp tránh thai trong vòng 6 tháng nhưng chưa đậu thai cũng nên đến cơ sở y tế để kiểm tra.

Yếu tố làm tăng nguy cơ dị dạng của tinh trùng

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bất thường của tinh trùng:

• Hoá trị, xạ trị điều trị ung thư
• Vùng sinh dục nam thường xuyên tiếp xúc nhiệt độ cao.
• Tiêm testosterone.
• Bất thường DNA: như thiếu hoặc thừa nhiễm sắc thể, thường kèm theo bất thường hình dạng đầu tinh trùng.
• Lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích.
• Khiếm khuyết do di truyền.
• Bổ sung chất có chứa DHEA.

Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ tinh trùng bất thường

Phương pháp chẩn đoán tinh trùng bất thường

Theo các chuyên gia Nam học, phân tích tinh dịch đồ là một trong những phương pháp chẩn đoán tình trạng tinh trùng bất thường phổ biến và chính xác nhất hiện nay.

Dưới kính hiển vi, mẫu tinh dịch của nam giới sẽ được soi để phân tích hình dạng, số lượng và đánh giá khả năng chuyển động của tinh trùng. Đồng thời đánh giá màu sắc, thể tích, độ sánh… của tinh dịch, qua đó có thể kiểm tra và đánh giá tình trạng tinh dịch bất thường.

Quá trình phân tích thể hiện qua các khía cạnh sau:

• Lượng tinh dịch: Theo Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO), thể tích t bình thường của tinh dịch ≥ 1,5ml trong mỗi lần xuất tinh. Nếu lượng tinh dịch thấp hơn, đó là dấu hiệu tắc nghẽn, xuất tinh ngược dòng, rối loạn chức năng trong túi tinh, tuyến tiền liền hoặc mẫu thu thập không đủ.
• Số lượng tinh trùng: WHO định nghĩa số lượng tinh trùng bình thường ≥ 15 triệu/ml.
• Hình thái tinh trùng (hình dạng và kích thước): Hình dạng đầu tinh trùng rất quan trọng có thể ảnh hưởng đến khả năng xâm nhập vào trứng. Theo WHO, tỷ lệ tinh trùng bình thường ≥ 4%.
• Khả năng chuyển động: Khảo sát qua kính hiển vi sẽ kiểm tra khả năng chuyển động của tinh trùng. Tỷ lệ tinh trùng hoạt động từ 40% trở lên được xem là bình thường.

Cách điều trị tinh trùng bất thường ở nam giới

Sau khi có kết quả xét nghiệm tinh dịch và xác định được nguyên nhân khiến tinh trùng bất thường, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị thích hợp cho người bệnh. Việc điều trị thường cần nhiều thời gian, sự theo dõi sát sao của bác sĩ và phối hợp của người bạn đời.

Theo đó, bệnh nhân có thể được chỉ định:

• Thay đổi lối sống lành mạnh: Từ bỏ thuốc lá, luyện tập thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày, ăn uống khoa học, hạn chế uống rượu bia, quan hệ tình dục an toàn, hạn chế thức khuya, ngủ đủ 7 – 9 tiếng mỗi ngày
• Phẫu thuật ngoại khoa: Khi tinh trùng bất thường do tắc ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch tinh hoàn,…
• Dùng thuốc: Thuốc kháng sinh, thuốc nội tiết hoặc thuốc hỗ trợ tăng sức khoẻ tinh trùng theo chỉ định của bác sĩ.

Việc điều trị tinh trùng bất thường không đơn giản, nhanh chóng và dễ dàng thành công. Nếu các phương pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp hỗ trợ sinh sản.

Cách phòng ngừa tinh trùng bất thường

Nhiều trường hợp tinh trùng dị dạng có thể được phòng ngừa bằng cách hạn chế những yếu tố ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng như:

Thay đổi lối sống lành mạnh

Một lối sống lành mạnh như ngủ đủ giấc, hạn chế thuốc lá, rượu bia, thường xuyên luyện tập thể thao, quan hệ tình dục an toàn… có thể góp phần điều hoà testosterone, cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng, giảm nguy cơ biến dạng tinh trùng.

Chế độ dinh dưỡng khoa học

Chế độ dinh dưỡng khoa học cũng là một trong những yếu tố quyết định sức khỏe tinh trùng. Nếu cánh mày râu đang phân vân không biết nên ăn gì để cải thiện chất lượng tinh trùng thì không nên bỏ qua các loại thực phẩm sau:

• Hải sản: Thường xuyên tiêu thụ các loại hải sản chứa nhiều kẽm, axit amin, protein như hàu, tôm, cua,.. có thể giúp tăng sản sinh Testosterone ở nam giới, cải thiện khả năng di chuyển của tinh trùng.
• Socola đen: Các nghiên cứu chỉ ra, socola đen có chứa một loại axit amin mang tên L-Arginine có thể giúp tăng số lượng tinh trùng và hạn chế tình trạng tinh trùng bất thường.
• Lựu: Các chất chống oxy hóa cao bên trong lựu được cho là có thể giúp cải thiện chất lượng tinh trùng.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Axit folic có trong ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu là một trong những dưỡng chất giúp tinh trùng khỏe mạnh.
• Cá hồi: Cá hồi chứa lượng lớn omega-3 có thể hỗ trợ việc hình thành màng tế bào, trong đó có màng tế bào tinh trùng.

Bên cạnh đó, nam giới cũng nên tăng cường bổ sung các loại rau xanh và trái cây tươi để cung cấp vitamin và khoáng chất cho cơ thể, nâng cao sức khoẻ tổng thể và thúc đẩy quá trình điều hòa Testosterone.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Việc chủ động kiểm tra sức khỏe sinh lý định kỳ, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân giúp phái mạnh nắm bắt được tình trạng sức khỏe sinh lý, sinh sản, sàng lọc được các bệnh lý nam khoa, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó hạn chế nguy cơ gây vô sinh.

Kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân giúp phát hiện sớm bệnh hiếm muộn

Bổ sung tinh chất thiên nhiên để hỗ trợ cơ thể sản sinh Testosterone

Theo nghiên cứu khoa học, nội tiết tố testosterone ngoài tạo ra ham muốn tình dục, chỉ đạo quá trình cương còn chi phối việc sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng trưởng thành. Một khi cơ thể suy giảm nồng độ testosterone sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng và chất lượng tinh trùng, làm suy yếu sức khỏe “tinh binh”, tạo ra nhiều tinh trùng dị dạng… Lúc này, bên cạnh việc duy trì lối sống lành mạnh, nam giới nên chủ động bổ sung các tinh chất thiên nhiên quý có khả năng kích thích cơ thể sản xuất testosterone nội sinh, từ đó giúp cải chất lượng cũng như số lượng tinh trùng.

Sau nhiều năm nghiên cứu, các nhà khoa học Mỹ phát hiện tinh chất Eurycoma Longifolia, chiết xuất thông biển Pháp và Hàu đại dương có khả năng kích hoạt tế bào Leydig ở tinh hoàn tăng cường sản sinh Testosterone nội sinh, thúc đẩy tế bào nội mạc mạch máu tăng tổng hợp Nitric Oxide. Nhờ đó, cải thiện hiệu quả chất lượng tinh trùng, giúp phái mạnh viên mãn hơn trong mọi cuộc yêu.

Hiện nay, bộ 3 tinh chất này đang có mặt trong viên uống Alipas mới – sản xuất tại Mỹ, với liều dùng đơn giản chỉ 1 viên/ngày. Quý khách hàng có thể tìm mua sản phẩm tại 25.000 nhà thuốc trên toàn quốc hoặc đặt giao hàng tận nơi tại website: https://ecogreen.com.vn/mua-hang/alipas-moi/.

Với công thức thiên nhiên độc đáo, Alipas mới giúp tăng cường sinh lực, cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng

Một số câu hỏi thường gặp về tinh trùng bất thường

Tinh trùng bất thường có thể thụ tinh với trứng không?

Theo các chuyên gia Nam khoa, sự bất thường của tinh trùng do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, một số trường hợp vẫn có khả năng kết hợp với trứng. Tuy nhiên, tinh trùng dị dạng có thể mang lại một số rủi ro về sức khỏe cho em bé sau khi chào đời.

Tinh trùng bất thường có tự khỏi được không?

Tinh trùng bất thường xuất phát từ yếu tố môi trường, lối sống, chế độ dinh dưỡng có thể tự cải thiện sau khi bạn khắc phục được các yếu tố này. Riêng những trường hợp liên quan đến bệnh lý, suy giảm nội tiết tố,… thì không thể tự khỏi, cần can thiệp điều trị sớm.

Tinh trùng bất thường là một trong những nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn ở nam giới. Do đó, khi mắc phải tình trạng này nam giới cần kiên trì điều trị theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời, thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt sang hướng tích cực, chủ động bổ sung sản phẩm có thể giúp cơ thể sản sinh Testosterone nội sinh như Alipas mới để hỗ trợ cải thiện chất lượng tinh trùng.