Testosterone là gì? Tác dụng đối với sức khỏe, sinh lý nam giới như thế nào?

Hormone nam Testosterone không chỉ chịu trách nhiệm cho sự hình thành và phát triển các đặc tính của phái mạnh mà còn có vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể, khả năng sinh lý và sinh sản của nam giới. Vậy Testosterone là gì? Tác dụng đối với sức khỏe như thế nào?

TEstosterone là gì

Testosterone là gì?

Testosterone là hormone sinh dục nam có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe nền tảng, khả năng sinh lý và sinh sản của nam giới. Loại hormone này được sản xuất chủ yếu tại tế bào Leydig của tinh hoàn. Kể từ khi khám phá ra Testosterone, giới khoa học đã vô cùng ngạc nhiên về vai trò “nhạc trưởng” của loại hormone này.

Testosterone không chỉ quyết định đời sống tình dục viên mãn mà còn giữ vững toàn bộ sức khỏe nền tảng của phái mạnh, bao gồm các cơ quan của hệ tuần hoàn, tiết niệu, hô hấp, cơ xương khớp, thần kinh, não bộ.

Hormone Testosterone được sinh ra ở đâu?

Testosterone bắt đầu sản xuất trong tuần thứ 7 của thai kỳ, tăng cao khi bé trai trường thành và đạt cực đỉnh trong những năm cuối tuổi thiếu niên rồi chững lại. Nồng độ Testosterone cao nhất trong độ tuổi 20-29 tuổi. Từ sau 30 tuổi, Testosterone giảm 1-2% mỗi năm. Sau 35 tuổi, hormone Testosterone chỉ đạt 70-75%, độ tuổi từ 45 trở lên chỉ còn mức 60-65%. Tuổi càng cao, nồng độ Testosterone trong cơ thể càng thấp.

Testosterone được sản xuất chủ yếu ở tế bào leydig của tinh hoàn (95%) và một ít ở tuyến thượng thận (5%). Quá trình sản xuất Testosterone bị chi phối bởi hệ trục Não bộ – Tuyến yên – Tinh hoàn. Hormone hướng sinh dục GnRH được tiết ra ở vùng dưới đồi sẽ kích thích tuyến yên sản xuất hormone luteinizing (LH). Hormone này giúp kích thích các tế bào Leydig ở tinh hoàn tổng hợp sản sinh Testosterone cho cơ thể.

Testosterone có tác dụng gì?

Testosterone giúp hình thành các đặc điểm giới tính nam, đồng thời tham gia vào hoạt động của hầu hết các hệ cơ quan, quyết định sức khỏe và chất lượng cuộc sống nam giới, cụ thể:

Ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương

Lượng Testosterone duy trì ổn định trong cơ thể giúp nam giới đạt sự tập trung cao độ, dồi dào năng lượng, ngủ ngon và hạn chế cảm xúc tiêu cực.

Hình thành cơ bắp, ức chế tế bào mỡ, phát triển xương

Testosterone thúc đẩy sự phát triển của cơ bắp, đồng thời có tác dụng làm ức chế Leptin (hormone sản sinh tế bào mỡ). Chính vì vậy, nếu thường xuyên tập luyện, cơ thể nam giới sẽ săn chắc và lượng mỡ toàn thân, mỡ bụng của họ luôn thấp hơn nữ giới.

Ngoài ra, hormone nam giới Testosterone còn kích thích tủy sản xuất nhiều tế bào sinh xương, làm tăng hàm lượng muối canxi trong xương, tăng độ dày của xương. Cánh mày râu có lượng Testosterone càng thấp thì càng dễ gặp chấn thương và gãy xương.

Kích thích mọc râu và lông trên cơ thể

Testosterone thúc đẩy sự phát triển của râu, tóc; lông ở nách, tay, chân, ngực và xung quanh bộ phận sinh dục. Ở những người có nồng độ Testosterone thấp, một số vùng trên cơ thể thưa thớt thậm chí không có lông.

Tốt cho tim mạch và đường huyết

Testosterone có chức năng sản xuất hồng cầu, có tác động tích cực đến tim, điều hòa lượng cholesterol, huyết áp, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tim mạch phổ biến.

Theo thông tin từ Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ (NCBI), nam giới bị tiểu đường có nồng độ Testosterone thấp hơn đáng kể so với nam giới khỏe mạnh. Trong khi đó, Testosterone có nhiệm vụ giúp các bộ phận tiếp nhận insulin hoạt động hiệu quả để hấp thu đường vào tế bào, giữ đường huyết ở mức ổn định.

Nếu nồng độ Testosterone sụt giảm, các bộ phận tiếp nhận insulin không được hỗ trợ, gây ra vấn đề giảm độ nhạy cảm hoặc kháng insulin, khiến lượng đường hấp thu vào tế bào giảm, đồng thời nồng độ đường trong máu tăng lên, dẫn đến bệnh tiểu đường ở nam giới.

Quyết định chức năng tình dục

Testosterone tham gia vào quá trình phát triển một số bộ phận sinh dục nam như tuyến tiền liệt, nang tuyến (tuyến tinh nang) và ống dẫn tinh, dương vật, bao dịch hoàn. Đồng thời, lượng hormone nam được duy trì ổn định trong cơ thể sẽ kích thích ham muốn tình dục, tăng sự hưng phấn và thỏa mãn khi quan hệ. Ngoài ra, Testosterone còn tham gia vào quá trình sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng trưởng thành.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ Testosterone

Ngoài tuổi tác, nồng độ Testosterone còn chịu sự tác động bởi rất nhiều yếu tố như:

• Stress, căng thẳng, mất ngủ: Đây một trong những yếu tố khiến Testosterone suy giảm nhanh chóng. Khi cơ thể stress sẽ giải phóng hormone cortisol và adrenalin giúp bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, 2 loại hormone này lại ức chế cơ thể sản sinh Testosterone. Ngoài ra, thiếu ngủ, mất ngủ cũng là yếu tố khiến nồng độ Testosterone sụt giảm nhanh chóng.
• Thừa cân, béo phì: Theo nghiên cứu, những nam giới thừa cân, béo phì trên 40 tuổi có nguy cơ giảm nồng độ Testosterone cao gấp 2,5 lần so với những người có cân nặng bình thường.
• Lối sống thiếu khoa học: Chế độ ăn uống thiếu khoa học, không cân đối các nhóm dưỡng chất; lười vận động; lạm dụng chất kích thích (rượu bia, thuốc lá) cũng ảnh hưởng đến quá trình sản xuất Testosterone của cơ thể.
• Bệnh lý: Mắc một số bệnh lý như tiểu đường, tim mạch, huyết áp, suy thận mạn tính, suy giảm miễn dịch mắc phải HIV/AIDS… cũng khiến cơ thể giảm sản xuất Testosterone.
• Tác dụng phụ của thuốc: Thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc điều trị bệnh dạ dày, khớp, ung thư tuyến tiền liệt, suy thận mạn tính… cũng làm suy giảm Testosterone.
• Lạm dụng tình dục: Quan hệ tình dục hoặc thủ dâm quá độ ngoài khiến bộ phận sinh dục dễ bị viêm nhiễm, còn làm gia tăng ảnh hưởng lên các cơ quan thần kinh, khiến cơ quan sinh dục liên tục bị kích thích phải hoạt động, phóng tinh liên tục, từ đó dẫn đến suy nhược cơ thể và sụt giảm lượng Testosterone.
• Tiếp xúc với môi trường hóa chất độc hại, ô nhiễm: Khói bụi, thuốc trừ sâu, khói thuốc lá… không chỉ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến khả năng sản sinh Testosterone trong cơ thể.

Thường xuyên căng thẳng, gặp áp lực cũng là yếu tố khiến Testosterone suy giảm

Testosterone ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Ở người trưởng thành, nồng độ Testosterone trong máu bình thường là 10-35 nanomol/lít. Nếu nồng độ Testosterone trong máu cao hoặc thấp hơn ngưỡng trung bình này, nam giới sẽ đối mặt với những hệ lụy trên cả 3 phương diện: sức khỏe, sinh lý và khả năng sinh sản.

Thiếu Testosterone

• Giảm ham muốn tình dục: Testosterone có vai trò tạo ra sự ham muốn, nên khi lượng hormone này suy giảm, nam giới sẽ giảm ham muốn và khó đạt khoái cảm tình dục.
• Rối loạn cương dương: Testosterone tham gia vào quá trình chỉ đạo, hỗ trợ đạt được và duy trì sự cương cứng. Testosterone không trực tiếp tạo ra sự cương cứng nhưng nó kích thích các thụ thể trong mạch máu sản xuất Nitric Oxide – phân tử giúp các cơ trên thành mạch máu giãn ra, giúp máu lưu thông và quá trình cương dương diễn ra thuận lợi. Thiếu hụt Testosterone nam giới sẽ đối mặt với tình trạng rối loạn cương dương.
• Giảm số lượng và chất lượng tinh trùng: Khi cơ thể thiếu hụt Testosterone sẽ không tác động được đến tế bào sertoli – tế bào sinh dưỡng hiện diện trong ống sinh tinh, làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng và sức khỏe của tinh binh, tăng tỉ lệ tinh trùng bị dị tật, dễ gây vô sinh – hiếm muộn.
• Mất cơ: Testosterone tham gia vào quá trình xây dựng và duy trì khối cơ cho nam giới. Do đó, suy giảm Testosterone gây ra hiện tượng các khối cơ bắp bị mất dần và giảm độ đàn hồi. Dẫn đến các khối cơ bắp ở tay, bắp chân, ngực, bụng… không còn săn chắc và xuất hiện nhiều mỡ thừa.
• Thay đổi tâm trạng: Testosterone đóng vai trò điều hòa thần kinh, tâm thần của nam giới. Cơ thể thiếu hụt Testosterone khiến nam giới dễ đối mặt với nguy cơ trầm cảm, cáu gắt, thiếu tập trung, rối loạn giấc ngủ.

Thừa Testosterone

Nếu như thiếu hụt Testosterone ảnh hưởng đến cả sức khỏe, chức năng sinh lý và khả năng sinh sản thì việc dư thừa Testosterone cũng gây ra nhiều tiêu cực:

• Nóng nảy, nổi nhiều mụn.
• Ham muốn tình dục quá mức, tuy nhiên số lượng và chất lượng tinh trùng thấp.
• Dễ mắc phì đại lành tính tuyến tiền liệt.
• Cơ thể mọc nhiều lông.
• Huyết áp cao.
• Rối loạn giấc ngủ.
• Phù chân, bàn chân.
• Tăng cân.

Xem thêm: Chỉ số testosterone bình thường ở nam giới

Khi nào nên xét nghiệm Testosterone?

Thiếu hụt hay dư thừa Testosterone đều ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, chức năng sinh lý và khả năng sinh sản của nam giới. Do đó, khi bản thân xuất hiện các dấu hiệu kéo dài như: giảm ham muốn, rối loạn cương, xuất tinh sớm, khó có con, cơ thể mệt mỏi, dễ cáu gắt, khó tập trung hoặc ham muốn tình dục quá mức, tăng cân mất kiểm soát… nam giới nên đến các cơ sở y tế uy tín để xét nghiệm Testosterone và được bác sĩ hướng dẫn cách cải thiện, nếu có sự biến động bất thường của nồng độ Testosterone trong cơ thể.

Xét nghiệm Testosterone khi có các dấu hiệu về sức khỏe, suy giảm khả năng tình dục

Một số biện pháp giúp duy trì nồng độ Testosterone

Để duy trì nồng độ Testosterone tự nhiên trong cơ thể, các quý ông nên điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống. Cụ thể:

• Lựa chọn thực phẩm hỗ trợ bổ sung nguyên liệu để cơ thể sản xuất Testosterone (cá ngừ, lòng đỏ trứng, ngũ cốc, hàu, thịt bò, các loại đậu, chuối, bông cải xanh, cải bó xôi…).
• Luyện tập thể thao tối thiểu 30 phút mỗi ngày với các bài tập vừa sức (bơi lội, cử tạ, gym…).
• Hạn chế áp lực (kiểm soát sự căng thẳng và có lối sống vui vẻ, lạc quan).
• Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi ngày), hạn chế thức khuya.

Testosterone có vai trò như một “nhạc trưởng” chỉ huy gần như toàn bộ hoạt động sống của cơ thể nam giới. Chính vì thế, bạn cần quan tâm đến nồng độ hormone này dù ở bất kỳ độ tuổi nào để giữ vững “bản lĩnh” và sức khỏe của bản thân.