Liệt dương ở tuổi dậy thì nguyên nhân do đâu? Có chữa được không?

Tuổi dậy thì là giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển chức năng sinh lý nam. Tuy nhiên, không ít bạn trẻ lại gặp tình trạng liệt dương trong thời kỳ. Liệt dương ở tuổi dậy thì nguyên nhân do đâu, có chữa được không? Hãy cùng tìm hiểu trong nội dung sau để chủ động bảo vệ sức khỏe sinh lý tuổi mới lớn.

Liệt dương ở tuổi dậy thì là gì?

Liệt dương tuổi dậy thì là tình trạng rối loạn chức năng cương dương xảy ra ở nam giới trong độ tuổi từ 12 – 18, khi cơ thể đang trong giai đoạn phát triển mạnh về sinh lý và nội tiết tố. Tình trạng này đa số xuất hiện tạm thời, tuy nhiên trong trường hợp kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý, sự tự tin và cả quá trình phát triển giới tính của trẻ.

Khác với rối loạn cương ở nam giới trưởng thành, liệt dương ở tuổi dậy thì thường liên quan nhiều đến yếu tố tâm lý, nội tiết chưa ổn định hoặc lối sống thiếu lành mạnh. Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, tình trạng này có thể tác động tiêu cực đến chức năng sinh sản về sau. Vì vậy, hiểu đúng về liệt dương ở tuổi dậy thì sẽ giúp phụ huynh và con trẻ có hướng xử lý phù hợp, tránh tâm lý e ngại hay giấu bệnh, chủ động bảo vệ sức khỏe sinh lý từ sớm.

Nguyên nhân gây liệt dương ở tuổi dậy thì

Dù độ tuổi này được xem là giai đoạn sung mãn nhất về nội tiết và chức năng sinh lý, nhưng không ít trường hợp lại gặp rối loạn cương sớm. Đây là các yếu tố phổ biến có thể gây ra tình trạng liệt dương ở tuổi dậy thì.

1. Rối loạn nội tiết tố

Tuổi dậy thì là giai đoạn cơ thể nam giới bắt đầu sản xuất nhiều hormone sinh dục nam, đặc biệt là testosterone. Tuy nhiên, nếu trục nội tiết (vùng dưới đồi – tuyến yên – tinh hoàn) hoạt động không ổn định hoặc bị rối loạn, lượng testosterone tiết ra không đủ, có thể dẫn đến liệt dương.

Ngoài ra, rối loạn nội tiết ở tuổi dậy thì cũng có thể do bẩm sinh, yếu tố di truyền hoặc mắc phải các tình trạng như rối loạn tuyến giáp, hội chứng Klinefelter, dậy thì muộn, hoặc ảnh hưởng từ các chất gây rối loạn nội tiết. Các yếu tố khác như thiếu dinh dưỡng, thừa cân, stress kéo dài cũng làm suy giảm hoạt động của trục nội tiết, góp phần làm giảm nồng độ testosterone trong máu.

2. Thủ dâm quá độ

Thủ dâm là hành vi sinh lý bình thường ở tuổi dậy thì, giúp giải tỏa ham muốn tình dục khi cơ thể mới phát triển. Tuy nhiên, nếu thực hiện quá mức (nhiều lần mỗi ngày, ngày nào cũng lặp lại), đặc biệt là kết hợp với hình ảnh kích thích mạnh hoặc hành vi lệch lạc, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Thủ dâm quá đà gây kích thích liên tục đến hệ thần kinh sinh dục, dẫn đến tình trạng “nhờn” phản xạ cương dương. Lâu dần, dương vật có thể không còn phản ứng tốt với các kích thích tình dục tự nhiên. Ngoài ra, lạm dụng thủ dâm cũng khiến hệ thần kinh bị mệt mỏi, giảm độ nhạy cảm, từ đó dẫn đến liệt dương tạm thời hoặc kéo dài.

3. Sử dụng chất kích thích

Một số nam giới trẻ có xu hướng tò mò và bắt đầu sử dụng rượu bia, thuốc lá, thậm chí là các chất gây nghiện từ rất sớm. Chất kích thích không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn làm tổn hại nghiêm trọng đến chức năng sinh lý.

Cồn trong rượu và các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm tổn thương mạch máu, bao gồm cả hệ mạch nuôi dương vật, gây rối loạn lưu thông máu, điều kiện tiên quyết để cương dương. Hơn nữa, các chất gây nghiện như cần sa, ma túy đá,… tác động trực tiếp lên não bộ, làm rối loạn nội tiết và phá vỡ trục kiểm soát ham muốn tình dục, dẫn đến tình trạng liệt dương sớm.

Sử dụng chất kích thích sớm là một trong những nguyên nhân khiến trẻ gặp phải nguy cơ liệt dương ở tuổi dậy thì

4. Thiếu ngủ

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone sinh dục và tái tạo năng lượng cho cơ thể. Trong lúc ngủ sâu, đặc biệt là khoảng thời gian từ 23h đến 5h sáng, cơ thể sản sinh phần lớn lượng testosterone tự nhiên.

Do đó, tình trạng thiếu ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc đảo lộn đồng hồ sinh học sẽ làm suy giảm đáng kể lượng hormone nam. Thiếu ngủ kéo dài ở tuổi dậy thì còn có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển bình thường của hệ sinh dục, từ đó dẫn đến rối loạn cương và các rối loạn sinh lý khác.

5. Stress, căng thẳng

Tuổi dậy thì cũng là giai đoạn nhiều biến động về tâm lý. Áp lực học tập, kỳ vọng từ gia đình, xung đột bạn bè,… đều có thể dẫn đến căng thẳng, stress kéo dài. Hệ thần kinh giao cảm khi bị kích thích liên tục sẽ làm tăng hormone cortisol, đây là loại hormone gây ức chế hoạt động của hệ trục sinh dục.

Stress còn gây mất ngủ, rối loạn ăn uống, giảm khả năng tập trung và ảnh hưởng đến chất lượng đời sống tinh thần. Khi cơ thể luôn trong trạng thái căng thẳng, dương vật sẽ khó cương cứng do tín hiệu kích thích bị gián đoạn, hoặc phản ứng sai lệch. Nếu không kiểm soát sớm, tình trạng này có thể chuyển biến thành rối loạn cương dương mãn tính.

6. Béo phì

Thừa cân, béo phì đang là vấn đề phổ biến ở thanh thiếu niên. Béo phì không chỉ ảnh hưởng đến hình thể mà còn làm giảm testosterone nội sinh do mỡ thừa chuyển hóa một phần testosterone thành estrogen. Nồng độ estrogen cao khiến nam giới dễ gặp phải tình trạng mất ham muốn tình dục và suy giảm chức năng cương.

Ngoài ra, béo phì còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mạch máu, tăng huyết áp, tiểu đường,… những yếu tố liên quan trực tiếp đến vấn đề rối loạn cương. Các nghiên cứu cho thấy, so với nam giới có BMI bình thường, nguy cơ rối loạn cương dương ở nam giới có BMI từ 25 – 30 cao gấp 1,5 lần, thậm chí nguy cơ này có thể cao gấp 3 lần ở nam giới trên 30 tuổi.

7. Bệnh lý

Một số bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải ở tuổi dậy thì cũng có thể là nguyên nhân gây liệt dương. Đáng chú ý là các bệnh lý liên quan đến tuyến yên, tuyến giáp, hệ thần kinh trung ương hoặc dị tật hệ sinh dục nam như hẹp bao quy đầu, lỗ tiểu lệch thấp, tinh hoàn ẩn,…

Ngoài ra, các bệnh mạn tính như đái tháo đường tuýp 1, bệnh tim mạch bẩm sinh hoặc rối loạn tâm thần cũng có thể làm gián đoạn hoạt động sinh lý tự nhiên. Những bệnh lý này không chỉ ảnh hưởng đến thể trạng mà còn can thiệp vào hệ nội tiết, thần kinh và mạch máu, ba yếu tố then chốt điều khiển quá trình cương dương.

8. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc điều trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sinh lý nếu sử dụng kéo dài hoặc không đúng chỉ định. Trong đó, phổ biến nhất là các thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc điều trị huyết áp cao, thuốc chống co giật, corticoid liều cao, hoặc thuốc nội tiết.

Ở tuổi dậy thì, nếu đang điều trị các bệnh lý bằng thuốc như trên và nhận thấy dấu hiệu bất thường về cương dương, cần báo ngay cho bác sĩ để có phương án điều chỉnh. Tự ý ngưng thuốc hoặc đổi thuốc có thể gây hậu quả nghiêm trọng, nhất là khi chưa có chỉ định chuyên môn.

Một số loại thuốc điều trị có thể dẫn đến tình trạng liệt dương ở tuổi dậy thì

Triệu chứng nhận biết

Liệt dương ở tuổi dậy thì thường không dễ nhận biết do người trẻ còn ít kinh nghiệm và thiếu kiến thức về sức khỏe sinh lý. Dưới đây là một số triệu chứng cảnh báo phổ biến:

• Dương vật khó cương hoặc không thể cương cứng.
• Dương vật có thể cương nhưng không đủ độ cứng để thực hiện hành vi tình dục hoặc thủ dâm.
• Quá trình cương dương không duy trì được lâu hoặc dễ “xìu” giữa chừng.
• Không có cảm giác kích thích hoặc ham muốn như bạn bè cùng trang lứa.
• Tâm lý lo lắng, tự ti, tránh né nói chuyện về giới tính.
• Đôi khi có dấu hiệu trầm cảm nhẹ.
• Không có dấu hiệu cương dương tự nhiên vào sáng sớm hoặc xảy ra rất ít.

Liệt dương ở tuổi dậy thì có nguy hiểm không?

Liệt dương ở tuổi dậy thì nếu kéo dài có thể ảnh hưởng sâu rộng đến tâm lý, sự phát triển giới tính và khả năng sinh sản về sau. Đây là giai đoạn cơ thể nam giới bắt đầu hoàn thiện chức năng sinh dục, nên bất kỳ rối loạn nào xảy ra đều có thể gây suy giảm testosterone kéo dài, ảnh hưởng đến chiều cao, khối cơ, giọng nói và ngoại hình nam tính.

Tình trạng này còn gây ra cảm giác tự ti, lo âu, dẫn đến né tránh các mối quan hệ, thậm chí trầm cảm. Nghiêm trọng hơn, liệt dương tuổi dậy thì còn cản trở sự phát triển bình thường của hệ sinh dục, dẫn đến vô sinh hoặc rối loạn tình dục khi trưởng thành. Nếu do nguyên nhân bệnh lý (rối loạn nội tiết, dị tật, bệnh mãn tính,…), liệt dương ở độ tuổi này có thể là dấu hiệu cảnh báo, cần điều trị càng sớm càng tốt.

Những sai lầm thường gặp khiến bệnh nặng hơn

Nam giới khi gặp phải tình trạng liệt dương ở tuổi dậy thì thường mắc phải những sai lầm phổ biến sau do chưa có kinh nghiệm và tâm lý ngại chia sẻ với người thân:

• Cho rằng chỉ bị tạm thời: Nhiều bạn trẻ nghĩ rối loạn cương là do thay đổi nội tiết thoáng qua và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, việc chủ quan khiến bệnh âm thầm tiến triển nặng hơn, khó điều trị về sau.
• Tự ý dùng thuốc tăng sinh lý: Không ít bạn trẻ tìm đến các loại thuốc tăng cường sinh lý không rõ nguồn gốc, chứa hoạt chất mạnh làm rối loạn hệ trục nội tiết, thậm chí gây tổn thương hệ tim mạch và gan.
• Thủ dâm quá mức để kiểm tra khả năng cương dương: Một số bạn lo lắng về khả năng sinh lý nên liên tục kiểm tra bằng cách thủ dâm, vô tình khiến dương vật bị kích thích quá mức, phản xạ cương bị rối loạn nghiêm trọng hơn.
• Ngại chia sẻ, âm thầm chịu đựng: Tâm lý xấu hổ, sợ bị đánh giá khiến nhiều bạn trẻ giấu kín vấn đề. Không tìm đến bác sĩ sớm đồng nghĩa với việc bỏ lỡ cơ hội điều trị hiệu quả.
• So sánh bản thân với người khác: Tự ti khi thấy bạn bè phát triển sớm hơn dễ khiến người bệnh hoang mang, lo âu, kéo theo căng thẳng tâm lý, yếu tố khiến tình trạng liệt dương tuổi dậy thì tiến triển nặng thêm.

Cách chẩn đoán liệt dương ở tuổi dậy thì

Chẩn đoán liệt dương ở tuổi dậy thì thường kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng để tìm đúng nguyên nhân. Các bước chẩn đoán thường thấy bao gồm:

• Khai thác bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về thời điểm xuất hiện triệu chứng, tần suất xảy ra, khả năng cương dương khi thủ dâm hoặc vào buổi sáng, cũng như các yếu tố tâm lý, thói quen sinh hoạt và tiền sử bệnh lý.
• Thăm khám thể chất: Đánh giá sự phát triển cơ thể, cơ quan sinh dục ngoài, dấu hiệu nam tính như râu, giọng nói, cơ bắp,… để kiểm tra mức độ dậy thì.
• Xét nghiệm nội tiết: Đo nồng độ testosterone, LH, FSH, prolactin,… nhằm phát hiện rối loạn nội tiết tố sinh dục.
• Siêu âm dương vật hoặc Doppler mạch máu: Kiểm tra lưu lượng máu đến dương vật, đánh giá khả năng cương cứng và phát hiện các bất thường mạch máu.
• Khám tâm lý: Trong nhiều trường hợp, rối loạn cương do yếu tố tinh thần, việc đánh giá tâm lý sẽ giúp loại trừ khả năng trầm cảm, lo âu hay stress học đường.

Liệt dương ở tuổi dậy thì có chữa được không?

Đây là tình trạng có thể cải thiện nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Vì đây là giai đoạn cơ thể còn phát triển, nên việc can thiệp cần dựa trên nguyên nhân cụ thể, hạn chế tối đa tác động đến sự trưởng thành về sinh lý và tâm lý.

1. Tư vấn tâm lý – hành vi

Tâm lý là yếu tố then chốt trong hầu hết các ca liệt dương ở nam giới trẻ. Trị liệu tâm lý giúp giải tỏa lo âu, điều chỉnh nhận thức sai lệch về giới tính và hành vi tình dục. Tư vấn có thể kết hợp giữa trò chuyện cá nhân, liệu pháp nhận thức – hành vi và hướng dẫn quản lý stress. Trong trường hợp rối loạn tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, có thể phối hợp với bác sĩ chuyên khoa Tâm thần để điều trị toàn diện.

2. Điều chỉnh nội tiết

Nếu liệt dương bắt nguồn từ rối loạn nội tiết, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm và theo dõi nồng độ testosterone, LH, FSH,… Việc bổ sung hormone chỉ được thực hiện khi có bằng chứng rõ ràng về thiếu hụt hormone sinh dục và phải dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa để tránh ảnh hưởng đến khả năng sinh sản về sau.

3. Thay đổi lối sống

Một trong những hướng điều trị hiệu quả, ít tác dụng phụ nhất là điều chỉnh lại thói quen sinh hoạt, vì vậy các bạn trẻ nên:

• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya.
• Hạn chế thủ dâm quá mức.
• Tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích.
• Tăng cường vận động thể chất để tăng sản xuất testosterone tự nhiên.
• Ăn uống lành mạnh, ngăn ngừa nguy cơ béo phì.

4. Sử dụng thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hỗ trợ cương dương hoặc thuốc tăng cường tuần hoàn máu đến dương vật. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng, không nên tự ý sử dụng khi chưa có chỉ định vì có thể gây tác dụng phụ hoặc ảnh hưởng đến phát triển sinh dục tự nhiên.

Quan trọng hơn hết, điều trị liệt dương ở tuổi dậy thì cần sự phối hợp giữa bác sĩ, gia đình và chính người bệnh để đạt hiệu quả lâu dài, bền vững.

Phòng ngừa liệt dương ở tuổi dậy thì như thế nào?

Phòng ngừa liệt dương ở tuổi dậy thì không chỉ giúp nam giới trẻ duy trì sức khỏe sinh lý ổn định mà còn tạo nền tảng cho chức năng sinh sản khỏe mạnh về sau:

• Giữ lối sống lành mạnh: Ăn uống đủ chất, đặc biệt là thực phẩm giàu kẽm, vitamin D, omega-3 và protein giúp hỗ trợ sản xuất testosterone. Đồng thời, nên tập thể dục đều đặn để tăng cường tuần hoàn máu và nội tiết sinh dục.
• Ngủ đủ giấc, đúng giờ: Giấc ngủ sâu, đặc biệt vào ban đêm, là thời điểm cơ thể sản sinh testosterone mạnh mẽ nhất. Thiếu ngủ kéo dài sẽ làm suy giảm nội tiết tố và gây rối loạn cương.
• Không thủ dâm quá mức: Thủ dâm ở mức độ hợp lý là bình thường, nhưng nếu lạm dụng có thể gây mệt mỏi hệ thần kinh sinh dục và làm giảm phản xạ cương dương tự nhiên.
• Tránh chất kích thích: Nói không với thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích khác vì chúng ảnh hưởng tiêu cực đến hormone sinh dục và chức năng cương dương.
• Quản lý căng thẳng: Luôn giữ tinh thần thoải mái, tránh áp lực học tập, mâu thuẫn gia đình hay so sánh bản thân với người khác.

Nam giới từ 18 tuổi trở lên có thể cân nhắc bổ sung các tinh chất thiên nhiên như Eurycoma Longifolia, chiết xuất thông biển Pháp và hàu đại dương. Những thành phần này đã được ghi nhận có khả năng kích thích hoạt động của hệ trục Não bộ – Tuyến yên – Tinh hoàn, hỗ trợ cơ thể tự điều hòa và tăng cường sản xuất Testosterone nội sinh, từ đó giúp duy trì chức năng sinh lý ổn định.

Ngoài ra, các dưỡng chất này còn góp phần hỗ trợ cải thiện chức năng nội mạc mạch máu, thúc đẩy cơ thể sản sinh Nitric Oxide, một hoạt chất quan trọng giúp tăng lưu lượng máu đến dương vật, hỗ trợ quá trình cương dương diễn ra mạnh mẽ và tự nhiên hơn.

Liệt dương ở tuổi dậy thì là vấn đề đáng quan tâm nhưng hoàn toàn có thể cải thiện nếu được phát hiện và xử lý đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận diện sớm triệu chứng và điều trị kịp thời sẽ giúp nam giới trẻ lấy lại sự tự tin, bảo vệ chức năng sinh lý.